Xã Vạn Lương Huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa: Chi tiết về dân cư, giao thông & các địa điểm nổi bật trên địa bàn
Tóm tắt
Xã Vạn Lương từng là một đơn vị hành chính độc lập thuộc huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa, nằm ở khu vực ven biển phía bắc tỉnh với vị trí chiến lược về ngư nghiệp và du lịch ven biển trước khi sáp nhập. Ngày 1/7/2025, xã Vạn Lương đã sáp nhập cùng với xã Vạn Phú và thị trấn Vạn Giã để hình thành xã mới mang tên Vạn Ninh, với diện tích tự nhiên khoảng 130,46 km² và dân số năm 2025 đạt 54.202 người, mật độ 415 người/km². Sau sáp nhập, địa giới được hợp nhất từ ba đơn vị cũ và mục tiêu phát triển được định hướng thành đô thị du lịch biển cao cấp, dự kiến trở thành phường vào năm 2030. Địa chỉ công ty, nhà ở sau sáp nhập được cập nhật từ xã Vạn Lương sang xã Vạn Ninh, huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hòa. Bài viết này đi sâu vào tổng quan trước và sau sáp nhập, lịch sử hình thành, đặc điểm địa lý, dân cư – kinh tế – văn hóa, tiềm năng phát triển và kết luận về tiềm năng của Xã Vạn Lương (nay Vạn Ninh) như một điểm đến và nơi sống lý tưởng ở ven biển Khánh Hòa.
Table of Contents
II. Tổng quan Xã Vạn Lương Huyện Vạn Ninh trước và sau sáp nhập
Trước khi sáp nhập
- Xã Vạn Lương là một xã thuộc huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, nằm ở khu vực ven biển phía bắc tỉnh. Xã này cùng với các xã khác như Vạn Phú, Vạn Thọ, Vạn Hưng, Xã Đại Lãnh, Vạn Long, Vạn Bình, Vạn Khánh, Vạn Phước, Vạn Thắng, Vạn Thạnh, Xuân Sơn và thị trấn Vạn Giã tạo thành 1 huyện lỵ và 13 xã, tổng cộng 14 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc huyện Vạn Ninh. Trước 1/7/2025, xã Vạn Lương có vị trí chiến lược về phát triển ngư nghiệp và du lịch ven biển, dân cư chủ yếu làm nông nghiệp, đánh bắt hải sản và các dịch vụ ven biển.
- Địa hình và vị trí địa lý của xã được xác định với vùng ven biển phía đông và vùng đồi núi phía tây nam, giáp với Xuân Sơn và Vạn Hưng ở phía nam, giáp biển Đông ở phía đông, giáp thị trấn Vạn Giã và xã Vạn Phú ở phía bắc, và giáp tỉnh Phú Yên ở phía tây; diện tích tự nhiên khoảng 6.136,96 ha, bao gồm 5 thôn Mỹ Đồng, Hiền Lương, Quảng Phước, Tân Đức Đông và Tân Đức Tây.
- Dân cư và kinh tế của xã Vạn Lương chủ yếu xoay quanh nông nghiệp và ngư nghiệp, cùng với các hoạt động dịch vụ ven biển. Nhiều hộ gia đình sống bằng nghề nuôi trồng và đánh bắt thủy sản ven biển, trong khi một phần khác tham gia các hoạt động dịch vụ và thương mại liên quan đến du lịch ven biển và hạ tầng hỗ trợ ngư nghiệp.
Sau khi sáp nhập (từ ngày 1/7/2025)
- Theo Nghị quyết 1667/NQ-UBTVQH15, xã Vạn Lương được sáp nhập cùng với Xã Vạn Phú và thị trấn Vạn Giã để hình thành nên xã mới có tên là Vạn Ninh. Địa giới hành chính mới của xã Vạn Ninh được hợp nhất từ toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của ba đơn vị cũ.
- Diện tích: Xã Vạn Ninh mới có diện tích tự nhiên khoảng 130,46 km².
- Dân số: Năm 2025, dân số xã Vạn Ninh đạt 54.202 người, mật độ dân số khoảng 415 người/km². Thành phần dân cư đa dạng, hội tụ từ ba khu vực cũ, với sinh kế chính gồm nông nghiệp, ngư nghiệp và dịch vụ du lịch.
- Vị trí địa lý: Xã mới Vạn Ninh nằm ven biển phía bắc tỉnh Khánh Hòa, tiếp giáp với tỉnh Đắk Lắk ở phía bắc, các xã mới của Vạn Ninh ở phía nam và đông.
- Mục tiêu, ý nghĩa của sáp nhập: Sáp nhập nhằm tinh gọn bộ máy hành chính, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời tạo nguồn lực lớn hơn để phát triển hạ tầng, thu hút đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ công và đời sống người dân. Xã Vạn Ninh mới dự kiến sẽ phát triển mạnh về du lịch biển và ngư nghiệp.
- Định hướng phát triển: Xã Vạn Ninh sau sáp nhập được quy hoạch trở thành đô thị du lịch biển cao cấp, dự kiến sẽ tiếp tục đầu tư hạ tầng và xây dựng các dự án lớn liên quan tới khai thác tiềm năng biển, dịch vụ, phát triển đô thị và thương mại trong giai đoạn tiếp theo, hướng tới mục tiêu trở thành phường vào năm 2030.
Địa chỉ sau sáp nhập đổi thành gì
- Địa chỉ công ty, nhà ở sau sáp nhập đổi thành gì: Sau khi sáp nhập vào năm 2025, địa chỉ công ty, nhà ở tại xã Vạn Lương, huyện Vạn Ninh sẽ thay đổi thành xã Vạn Ninh, huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hòa. Sự thay đổi này là do toàn bộ địa bàn cũ của xã Vạn Lương đã hợp nhất với thị trấn Vạn Giã và xã Vạn Phú thành một đơn vị hành chính mới gọi là “xã Vạn Ninh”.
- Ví dụ minh họa cho sự thay đổi địa chỉ:
- Địa chỉ trước sáp nhập: Thôn Tân Lương, xã Vạn Lương, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa
- Địa chỉ sau sáp nhập: Thôn Tân Lương, xã Vạn Ninh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa
- Như vậy, dù vị trí thực tế (thôn, đường, số nhà…) không đổi, nhưng phần “xã Vạn Lương” trong địa chỉ cũ được cập nhật thành “xã Vạn Ninh” trong địa chỉ mới.
Lịch sử hình thành Xã Vạn Lương
Xã Vạn Lương, thuộc huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, có lịch sử hình thành lâu đời, gắn liền với quá trình khai hoang, lập ấp của cư dân Việt trên vùng đất Nam Trung Bộ. Người dân nơi đây chủ yếu di cư từ miền Bắc và miền Trung vào, cùng nhau mở mang ruộng vườn, xây dựng làng mạc từ thời các chúa Nguyễn mở mang bờ cõi về phía Nam.
Qua các giai đoạn lịch sử, địa danh xã Vạn Lương thường xuyên được điều chỉnh địa giới và đơn vị hành chính để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế – xã hội của huyện Vạn Ninh và tỉnh Khánh Hòa. Đến thời nhà Nguyễn, vùng đất này thuộc huyện Quảng Phước của phủ Thái Khang (thành lập năm 1653), sau đổi thành huyện Vạn Ninh. Dưới thời Pháp thuộc, với tác động của các công trình giao thông lớn như đường 21 nối Buôn Ma Thuột với cảng Hòn Khói, khu vực này phát triển phồn thịnh, dân cư đông đúc hơn.
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, các làng thuộc xã Vạn Lương như Hiền Lương, Tân Mỹ là những điểm nút quan trọng của phong trào kháng chiến, có ảnh hưởng sâu rộng trong các hoạt động của Việt Minh và phong trào tự vệ chống lại thực dân, phát xít. Trong giai đoạn này, người dân xã Vạn Lương tích cực tham gia các cuộc đấu tranh giành chính quyền, đóng góp không nhỏ vào thành công của phong trào cách mạng tại Vạn Ninh.
Từ năm 1946, xã Vạn Lương chính thức được thành lập cùng các đơn vị hành chính cấp xã khác sau chủ trương kiện toàn bộ máy của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ở huyện Vạn Ninh.
Sau năm 1975, khi đất nước thống nhất, xã Vạn Lương cùng với các địa phương khác tiếp tục có nhiều đợt điều chỉnh địa giới; quá trình phát triển kinh tế-xã hội đi liền với nhiều thay đổi về cơ sở hạ tầng, tổ chức hành chính. Năm 2025, theo Nghị quyết 1667/NQ-UBTVQH15, xã Vạn Lương được sáp nhập cùng thị trấn Vạn Giã và xã Vạn Phú để thành lập xã Vạn Ninh mới. Kể từ thời điểm này, xã Vạn Lương không còn là một đơn vị hành chính độc lập mà trở thành một phần của xã Vạn Ninh mở rộng.
Đặc điểm địa lý của Xã Vạn Lương
- Xã Vạn Lương là một xã miền biển, giáp núi nằm về phía tây nam của huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, với diện tích tự nhiên khoảng 6.136,96 ha, gồm 5 thôn là Mỹ Đồng, Hiền Lương, Quảng Phước, Tân Đức Đông và Tân Đức Tây.
- Vị trí địa lý: phía nam xã giáp Xuân Sơn và Xã Vạn Hưng; phía đông giáp biển Đông; phía bắc giáp thị trấn Vạn Giã và xã Vạn Phú; phía tây giáp tỉnh Phú Yên.
- Địa hình kết hợp giữa vùng đồng bằng ven biển, khu vực đất canh tác, đồi núi thấp xen kẽ và ven biển, tạo nên sự đa dạng cảnh quan tự nhiên. Độ cao trung bình vùng đồng bằng phía nam chỉ từ 2 đến 3 mét so với mực nước biển; phía bắc có vùng đồi núi cao từ 200 đến 500 mét.
- Đặc điểm nổi bật gồm ven biển dài, đất phù hợp phát triển thủy sản và nông nghiệp, cùng với các khu vực núi sát biển và các hồ, đập nước tự nhiên như gần khu vực Hoa Sơn, Suối Sung, Đồng Điền, Hải Triều… cùng sông Hiền Lương là nguồn nước quan trọng cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt.
- Khí hậu: nhiệt đới gió mùa, có đặc trưng của vùng đồng bằng ven biển miền Trung, nhiệt độ trung bình khoảng 25°C, lượng mưa bình quân 1.399 mm mỗi năm, quanh năm nắng ấm, ôn hòa, thuận lợi cho canh tác và phát triển kinh tế biển.
- Dân cư và không gian sống được đánh giá là thoáng đãng, yên bình, với môi trường biển trong lành và cảnh quan tự nhiên phong phú, thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và bảo tồn văn hóa bản địa.
Đặc điểm dân cư, kinh tế, văn hóa của Xã Vạn Lương
Dân cư
Dân số xã Vạn Lương (theo số liệu năm 2010) là khoảng 4.385 người với 877 hộ gia đình. Thành phần dân cư chủ yếu là người Kinh, sống tập trung tại đồng bằng và ven biển; số lượng dân tộc thiểu số rất nhỏ và chủ yếu cư trú vùng đồi núi lân cận. Cư dân hình thành lâu đời, sống thành cộng đồng làng xã ổn định, tạo nên nét đặc trưng truyền thống đối với các vùng ven biển miền Trung.
Kinh tế
Nông nghiệp, ngư nghiệp và lâm nghiệp là các ngành quan trọng. Nông nghiệp tập trung vào lúa nước và cây lương thực; diện tích gieo trồng lớn toàn huyện là khoảng 9.338 ha với sản lượng lương thực khoảng 54.487 tấn mỗi năm. Ngư nghiệp phát triển mạnh nhờ lợi thế gần biển, sản lượng đánh bắt toàn huyện từ 7.000–7.500 tấn thủy hải sản mỗi năm. Nuôi trồng thủy sản tiến bộ, tập trung vào các loài có giá trị cao như tôm hùm, cá mú, cá bóp, tôm sú, ốc hương. Ngoài ra còn có nghề khai thác và chế biến lâm sản ở vùng rừng, với các loại gỗ quý và đặc sản như trầm kỳ. Công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp có mức sản xuất tăng dần, nhưng vẫn đóng vai trò phụ so với nông, ngư nghiệp. Bất động sản, dịch vụ và đầu tư đang phát triển nhờ vị trí thuận lợi, nằm sát biển và gần khu vực phát triển Vịnh Vân Phong, tiềm năng du lịch biển và các tiện ích xã hội gia tăng. Giá đất còn cạnh tranh và môi trường sống được đánh giá cao về sự trong lành và yên tĩnh.
Văn hóa xã hội
Cộng đồng cư dân Vạn Lương gắn bó, có truyền thống tương trợ, giữ gìn các giá trị gia đình và làng xã. Các hoạt động lễ hội truyền thống như lễ hội cầu ngư, lễ hội đình làng, tập tục trồng cây nêu ngày Tết vẫn được duy trì. Hạ tầng xã hội đang được mở rộng và cải thiện: trường học, trạm y tế, chợ, dịch vụ mua sắm. Môi trường biển trong lành và cảnh quan tự nhiên phong phú tạo điều kiện cho phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và bảo tồn văn hóa bản địa. Ý thức cộng đồng cao trong bảo vệ môi trường sống, sinh kế gắn với biển và nông nghiệp truyền thống.
Hạ tầng và đời sống xã hội
Địa thế thuận lợi: gần biển, gần Quốc lộ 1A, kết nối tốt với huyện lỵ, Nha Trang và các khu vực lân cận. Hạ tầng đô thị, giao thông, điện nước, y tế, trường học ngày càng được cải thiện, đáp ứng nhu cầu phát triển dân sinh và đầu tư mới. Đời sống xã hội yên bình, phù hợp cho các gia đình tìm nơi ở thanh bình hoặc nhà đầu tư phát triển loại hình homestay, second home ven biển. Cư dân tham gia đa ngành: nông nghiệp ven biển, đánh bắt – nuôi trồng thủy sản, thương mại – du lịch, từ đó tạo nguồn thu nhập đa dạng và nâng cao chất lượng sống.
Tiềm năng phát triển của Xã Vạn Lương
- Vị trí đắc địa gần vịnh Vân Phong, là điểm đến thu hút đầu tư bất động sản, nghỉ dưỡng; tiềm năng tăng giá trị đất nhờ các chính sách phát triển Vân Phong thành khu kinh tế trọng điểm miền Trung.
- Quy hoạch đô thị đến năm 2030–2050 định hướng Vạn Lương trở thành trung tâm kinh tế, với diện tích phát triển đô thị hơn 3.000 ha, gồm khu dân cư, công nghiệp, thương mại, du lịch, giải trí và dịch vụ công cộng.
- Hạ tầng giao thông đang được hoàn thiện với các dự án lớn như tuyến đường ven biển Vạn Lương – Ninh Hòa dài hơn 20 km, kết nối các vùng dân cư và khu chức năng, thúc đẩy các ngành kinh tế khác.
- Các ngành mục tiêu phát triển gồm công nghiệp công nghệ cao, dịch vụ thông minh, du lịch sinh thái; nhằm tạo sự đa dạng và tăng cường tính cạnh tranh trong nền kinh tế.
- Khu du lịch biển Vạn Lương được quy hoạch cho các dự án resort, khách sạn, biệt thự nghỉ dưỡng cao cấp, tận dụng cảnh quan thiên nhiên và hệ sinh thái biển.
- Lợi thế về cảnh quan thiên nhiên và bãi biển đẹp, cùng tiềm năng phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản, dịch vụ cảng và du lịch tạo nền tảng cho tăng trưởng bền vững.
- Hạ tầng kỹ thuật hiện đại, bao gồm điện, nước, viễn thông, y tế được xem xét đầu tư đồng bộ để đáp ứng nhu cầu phát triển dân cư và dịch vụ.
- Định hướng phát triển đô thị ven biển và bảo tồn môi trường sống; chú trọng bảo vệ nguồn nước, khu vực sinh thái và xây dựng phát triển bền vững.
- Quy mô dân số và các chính sách của tỉnh, Trung ương tạo cơ hội thu hút đầu tư vào đô thị, du lịch biển cao cấp, góp phần nâng cao đời sống người dân.
Kết luận
Xã Vạn Lương (nay là xã Vạn Ninh) mang trong mình tiềm năng phát triển đáng kể nhờ vị trí ven biển phía Bắc Khánh Hòa, sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương và định hướng phát triển đô thị ven biển song hành với ngư nghiệp và du lịch. Sự sáp nhập với xã Vạn Phú và thị trấn Vạn Giã để hình thành xã Vạn Ninh đã tạo ra một đơn vị hành chính có quy mô diện tích khoảng 130,46 km² và dân số 54.202 người (năm 2025), mật độ 415 người/km², với mục tiêu trở thành đô thị du lịch biển cao cấp và phường vào năm 2030. Địa chỉ sau sáp nhập sẽ được cập nhật từ xã Vạn Lương sang xã Vạn Ninh, thể hiện sự gắn kết và đồng thuận trong quá trình chuyển đổi. Những tiềm năng về du lịch sinh thái, nuôi trồng thủy sản, phát triển dịch vụ và hạ tầng giao thông đang mở ra cơ hội thu hút đầu tư và nâng cao chất lượng sống cho người dân. Với vị trí nằm trên trục đô thị ven biển Vịnh Nha Trang – Phường Cam Ranh và sự chú trọng vào hành lang hạ tầng, Vạn Ninh hứa hẹn sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho cả nhà đầu tư và cư dân, đồng thời góp phần phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn tới.